Sientje Goudsmid-Leip (Vos) was weduwe van Joël Goudsmid (1867-1941).
Zij woonde lange jaren op Graafschap 6 en in april 1939 verhuisde ze naar de Bavinckstraat. Een dochter, Hinderika (1908) woonde met haar man Maurits Rozeveld en kind te Assen. De tweede dochter, Johanna Goudsmid, was thuiswonend.

Moeder en dochter werden op 27 november 1942 vermoord in Auschwitz.

Herman Goudsmid en zijn 3 zoons Simon Goudsmid, Louis Goudsmid en Levie (Leo) Goudsmid.
Hier woonde de familie Herman Goudsmid en Rebekka Anna Bloemendaal.
Toen omstreeks 1920 de Joodse Gemeente Kampen bijzonder klein was geworden (ongeveer 100 leden), was vooral dit gezin de spil van bewust Joods leven. In het begin van de jaren twintig werd, bij een verbouwing van hun winkel-woning, een Davidsster aangebracht, die behouden bleef bij de verbouwing en restauratie eind vorige eeuw.
De jongste kinderen Leo en Martha waren actief in de Zionistische jeugdbeweging. Moeder, die ook betrokken was bij de bredere Kamper samenleving, stierf in 1929. Herman Goudsmid was kalverenhandelaar.
Louis Goudsmid woonde in 1940 aan de Venestraat te Kampen, het familiehuis

Hier woonden Mozes van Gelderen (30 april 1943, Sobibor, 68 jr) en Vrouwke Elisabeth van Gelderen-van Raalte.
(30 april 1943, Sobibor, 61 jr.). Zij werden op 10 april 1943 vanuit hun huis gedeporteerd naar Westerbork.
Mozes van Gelderen was een textielkoopman.
Beneden was het pakhuis, de woning op de verdieping.
Het gezin had drie dochters waarvan er twee jong overleden.
Betje in 1916 (9 jaar) en Henriette in 1923 (20 jaar).
De derde dochter Esther was gehuwd met een Nederlandse officier en vertrok voor het uitbreken van de oorlog naar Nederlands Indië, zij overleefde de oorlog. Zij onthulde de gedenksteen aan de gerestaureerde voormalige synagoge
in december 1984.

Hier woonden de gebroeders Van Gelderen. Zij behoorden tot de vier joodse Kampenaren die op 15 juli 1942 werden opgeroepen voor de werkkampen. Het bleek een val, begin oktober van dat jaar werden zij gedeporteerd naar kamp Westerbork, en vandaar naar Auschwitz.
Maurits van Gelderen (Auschwitz, 26 oktober 1942, 52 jr.) en
Arie van Gelderen (Auschwitz, 1 december 1942, 37 jr.)
Hun vader was Ezechiël van Gelderen (struikelsteen voorlopig bij het vm. Ziekenhuis)
Het gezin Van Gelderen woonde oorspronkelijk in de Heerensmitsteeg 15. De grootvader Gompert van Gelderen handelde in steengoed, na zijn dood voortgezet door zijn vrouw Judith de Lange en de zoons, later door de kleinzoons. Arie gaf muziekles aan buurtgenoten die van zijn spel genoten.

Een bijzondere steen, vol symboliek. Deze steen is niet gelegd voor het voormalige woonhuis van Hendrik Bos aan de Apeldoornsestraat, destijds nog Galléstraat genoemd.
Hendrik Bos, van oorsprong sigarenmaker, was raadslid voor de Christen Democratische Unie (CDU), een partij die sociale rechtvaardigheid en pacifisme als kernwaarden had. Juist vanwege dat pacifistische standpunt werd de partij door andere politieke stromingen soms met argwaan bekeken.
In Kampen was er een kleine, maar toegewijde groep aanhangers van de geweldloze en sociale idealen van de CDU. In 1936 werd Hendrik Bos verkozen als hun vertegenwoordiger in de gemeenteraad.
In 1942 raakten Hendrik en zijn vrouw betrokken bij het helpen van Joodse onderduikers. In februari 1943 vonden Siegfried Isaacson en Clothilde Kaatje Lievendag onderdak bij de familie Bos in Kampen. Het echtpaar, afkomstig uit Hengelo (O), had drie kinderen die de oorlog hebben overleefd. Een kennis van de familie bracht maandelijks geld en bonnen vanuit Hengelo naar de Galléstraat, maar deze koerierster bleek haar mond voorbij te hebben gepraat tegen haar dienstmeisje. Het dienstmeisje verklapte de maandelijkse reizen aan haar vriend, een politieman die collaboreerde met de Duitsers. Op 14 april 1944 reisde deze politieman samen met twee collega’s naar Kampen, waar ze Hendrik Bos, het ondergedoken echtpaar en de koerierster arresteerden. Mevrouw Bos was op dat moment niet thuis.
Hendrik Bos werd via Kamp Vught naar Buchenwald gedeporteerd, waar hij onder extreem zware omstandigheden terechtkwam. Uiteindelijk belandde hij in een berucht buitenkamp, Langenstein-Zwieberge, waar hij door de slopende arbeid overleed. Naar alle waarschijnlijkheid stierf Hendrik Bos op 31 januari 1945. werd buiten het kamp gecremeerd.

Lijnbaanstraat 4 IJsselmuiden

3 stenen, geplaatst op 5 april 2016

Klara Lakmaaker,

Albert Willem van Oostenbrugge,

Willem van Oostenbrugge

Deze stenen worden geplaatst op initiatief van Johan de Munnik, hij beschreef de lotgevallen van de fam. van Oostenbrugge en de fam. Lakmaaker in zijn boek “laten we hopen, wat wij willen, maar dragen, wat wij krijgen.” De moeder en het zusje van Klara Lakmaaker zaten destijds ondergedoken bij de ouders van de Munnik.
Na verraad werden vader en zoon van Oostenbrugge en Klara gearresteerd op 1 juli 1944. Zij gingen naar Kamp Amersfoort en kwamen terecht in Neuengamme. Zij overleefden de oorlog niet.
Klara Lakmaaker kwam via Westerbork terecht in Bergen Belsen. Vlak voor de bevrijding van dat kamp ging zij op 11 april 1945 transport. In een trein die later ook wel bekend stond als “het verloren transport” Deze trein rijdt kris kras door Oost Duitsland en wordt op 23 april door de Russen bevrijd.
Het transport verkeerde in erbarmelijke omstandigheden.
De meeste gevangenen waren ziek, vlektyphus. Op 31 mei overlijd Klara in Tröbitz.

Willem de Zwijgerstraat 25

1 steen geplaatst op 8 april 2016

Sientje Martha Elzas

De onderduik  van Sientje in Kampen
Ze is liefdevol opgevangen door het kinderloze echtpaar van der Klip. Mevrouw van der Klip heeft na de arrestatie op het politiebureau verklaard dat ze het als haar christenplicht zag om Joden onderdak en een schuilplaats te verlenen. De twee politie agenten die de bewuste 11 januari 1944 op de stoep stonden deelden mee dat ze ‘het jodinnetje’ op kwamen halen. Sientje was op dat moment niet thuis en ze hebben hier in de woonkamer, op haar zitten wachten. Op die manier was er ook geen gelegenheid om Sientje te waarschuwen. Bij thuiskomst zag ze dat er een vreemde man in de woonkamer zat en ze gaf hem netjes een hand. Ze werd gearresteerd en meegenomen naar het politiebureau. De volgende dag is ze, zoals ze dat administratief noemden, ‘afgeschreven’. Dit betekende dat ze naar elders werd vervoerd. Dat elders was in haar geval doorvoerkamp Westerbork. Op 25 januari is ze op transport gezet naar Auschwitz, waar ze op 28 januari 1944 onmiddellijk bij aankomst is vergast.

De la Sablonièrekade 5

1 steen, 12 oktober 2019

Jo Leo Snoep

Snoep was werkzaam in de machinefabriek aan de Boven Havenstraat. Blijkbaar heeft ereen deur opengestaan toen het verzet daar een schietoefening hield. De schoten werden
gehoord bij de cavaleriemanege aan de IJsseldijk waar de Duitsers gelegerd waren. De volgende ochtend kwamen ze polshoogte nemen en arresteerden Snoep.
Hij werd weggevoerd in een motorzijspan, zo verklaren diverse ooggetuigen. Het precieze vervolg is onduidelijk. Snoep is waarschijnlijk niet ”de IJssel ingeschoven”. Na een geslaagde ontsnappingspoging werd hij weer opgepakt en neergeschoten. Twee kogelgaten in
zijn borst (en één in zijn lies) wijzen erop dat hij niet in de rug op de vlucht, bijvoorbeeld in de IJssel, is neergeschoten. De kogel in zijn lies ging door zijn portemonnee die nog lang in familiebezit is geweest.
In de IJssel werd enkele dagen later zijn lijk gevonden waarop dokter Kolff hem moest identificeren. Hij kende Snoep die het onderstel voor zijn kunstnier had geleverd. Na de mishandeling bij de verhoren door de Duitsers, had het lichaam van Kolffs plaatsgenoot
bovendien dagen in het water gelegen te hebben. Kolffs biograaf Herman Broers was ook aanwezig bij de onthulling van de struikelsteen en vertelde dat Kolff niet voor niets getraumatiseerd uit de oorlog was gekomen.
Snoep is jaren werkzaam geweest in Nederlands-Indië. Als bijnaam in het Nederlandse verzet had hij gekozen voor Ario, de voornaam van een Indische verzetsstrijder. In 1995 is er een straat naar Ario, oftewel Jo Leo Snoep, vernoemd.

Marktgang 4

1 steen
Toon Slurink

Antonie (Toon) Slurink werd geboren op 2 augustus 1936
En groeide op in een groot gereformeerd gezin in Zwartsluis.
Vader Slurink, die een scheepshandel had aan de Handelskade in
Zwartsluis, moest niets van het nationaalsocialisme hebben,
maar als hartpatiënt kon hij zelf weinig doen.
Hij was echter wel de grote drijfveer achter het verzet tegen het
Naziregime. Naast Toon Slurink zijn tien leden van de familie
Slurink in Zwartsluis actief betrokken geweest in het verzet tijdens
de oorlog.
De Slurinks verspreidden in 1941 al Vrij Nederland. Door verraad vielen verschillende medewerkers in Duitse handen. Ook drie broers van Toon Slurink werden in juni 1941 gearresteerd. Herman Slurink nam alle schuld op zich, waardoor twee broers vrij kwamen,
maar hijzelf de rest van de oorlog in gevangenschap doorbracht.
Toon Slurink zat zelf in het eerste oorlogsjaar drie maanden vast wegens verzetsactiviteiten. Dat weerhield hem er niet van om het verzetswerk voort te zetten. Hij behoorde tot
de LO en KP Kampen en bood hulp aan onderduikers en politieke gevangenen en hij zettezijn eigen zus Lies in als koerierster.
In de nacht van 6 op 7 maart 1945 nam een aantal verzetsmensen nabij de Woeste Hoeve een Duitse auto onder vuur, waar Hanns Albin Rauter, het Duitse hoofd van de politie in Nederland, in bleek te zitten. Rauter raakte daarbij zwaargewond, maar overleefde het
incident. Als wraakmaatregel werden bij “de Woeste Hoeve” de dag daarna 117 verzetsmensen, waaronder Toon Slurink, geëxecuteerd.

Geert van Woustraat 5

1 steen 23 november 2021

Hendrik Jan Stoffer

Stoffer was, om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen, ondergedoken in de Noordoostpolder die toen werd aangelegd. Waarschijnlijk had hij dat geregeld via Knipmeijer, die via de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders arbeidskrachten kon gebruiken in de polder. Aanvankelijk werd dit nog min of meer gedoogd door de bezetters. Na de oorlog keerden de overlevenden van de kampen terug naar huis. Stoffer bleek echter spoorloos. Men vond hem uiteindelijk in augustus 1945 in een hospitaal in Brussel. Vandaar werd hij overgebracht naar het Stadsziekenhuis dat Kampen toen nog kende.

Hij was ernstig verzwakt en heeft de laatste weken van zijn leven thuis aan de Geert van Woustraat 5 doorgebracht. Daar stierf hij op 23 november 1945 en was daarmee het laatste Kamper oorlogsslachtoffer. Op de lijst van Kamper oorlogsslachtoffers kwam de naam van Stoffer nooit voor, tot groot verdriet van zijn ouders. Ze hebben zijn erkenning niet meer mee mogen maken toen enkele jaren geleden de Stichting Kamper Struikelstenen, met name Laurens Hooisma, op verzoek van de gemeente een nieuwe lijst oorlogsslachtoffers samenstelde.